Kripto para dolandırıcılığı birçok şekilde yapılabilir. Banka hesabınızdaki paranız gibi, dolandırıcılar kripto paranızın peşindedir ve onu almak için ellerinden geleni yaparlar. Bir kripto paranın ve onunla bağlantı kurduğunuz yerlerin bir aldatmaca olduğundan şüpheleniyorsanız; ne zaman ve nasıl hedef alındığınızı bilmek, kripto varlıklarınızı korumanıza yardımcı olacaktır.
Önemli Öneriler
- Hırsızların ve dolandırıcıların kripto paranızı almak veya varlıklarınızı onlara vermeniz için sizi ikna etmek adına kullandıkları birkaç yöntem vardır.
- Kripto dolandırıcılarının amacı genellikle güvenlik kodları gibi özel bilgileri elde etmek veya şüphe duymayan bir kişinin, kripto parasını güvenli olmayan bir dijital cüzdana göndermesi için kandırmaktır.
- Bazı dolandırıcılık örnekleri, giveaway, romantizm dolandırıcılığı, kimlik avı, gasp e-postaları, sahte şirket uyarıları, şantaj, “rug pull”, ilk dijital para arzı (initial coin offerings-ICO), değiştirilemez tokenler (non-fungible tokens-NFT) ve sahte madencilik uygulamaları veya ağlarıdır.
- Kripto dolandırıcılığının işaretleri arasında kötü yazılmış teknik makaleler (whitepaper), agresif pazarlama ve hızlı bir şekilde çok para kazanacağınızı iddia etmeleri bulunur.
- Bir kripto dolandırıcılığının kurbanı olduğunuzdan şüpheleniyorsanız, birkaç federal düzenleyici kurumla ve kripto borsanızla iletişime geçebilirsiniz.
Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı
Adres : İncek Mah. Boztepe Sk. No:125 Gölbaşı — ANKARA
E-Posta: siber@egm.gov.tr
Telefon: 0 312 462 55 00
Fax: 0 312 286 92 06
Kripto Para Dolandırıcılığı Türleri
Genel anlamda, kripto para dolandırıcılığı iki farklı kategoriye ayrılır:
- Belli bir hedefin dijital cüzdanına veya kimlik doğrulama bilgilerine erişim sağlamayı amaçlayan girişimlerdir. Bu, dolandırıcıların dijital bir cüzdana veya güvenlik kodları gibi diğer özel bilgi türlerine erişmelerini sağlayan bilgileri almaya çalıştıkları anlamına gelir. Bazı durumlarda buna fiziksel donanıma erişim bile dahildir.
- Kimliğe bürünme, hileli yatırım, iş fırsatları veya diğer kötü niyetli araçlarla kripto para birimini doğrudan bir dolandırıcıya aktarmaktır.
Sosyal Mühendislik Dolandırıcılıkları
Sosyal mühendislik dolandırıcılıklarında dolandırıcılar, kullanıcı hesaplarıyla ilgili hayati bilgilerin kontrolünü ele geçirmek için psikolojik manipülasyon ve aldatmaca kullanırlar. Bu dolandırıcılar, insanları bir devlet kurumu, tanınmış bir işletme, teknik destek, topluluk üyesi, iş arkadaşı veya arkadaş gibi güvenilir bir kişiyle iletişimde olduklarını düşünmeye iterler.
Dolandırıcılar sıklıkla, potansiyel mağdurun güvenini kazanıp gizli anahtarlarını (key’lerini) açığa çıkarması ve kendi dijital cüzdanlarına para göndermesi için her yöntemi ve yeterli zamanı kullanırlar. Bu “güvenilir” kişilerden biri herhangi bir nedenle kripto para talep ettiğinde, bu bir dolandırıcılık işaretidir.
Romantizm Dolandırıcılığı
Dolandırıcılar genellikle masum kurbanların gerçek bir uzun vadeli ilişki içinde olduklarına inanmalarını sağlamak için tanışma web sitelerini kullanırlar. Güven sağlandığında, konuşmalar genellikle kazançlı kripto para fırsatlarına ve nihayetinde ya coinlerin ya da hesap kimliği doğrulama bilgilerinin transferine dönüşür. Federal Ticaret Komisyonu (Federal Trade Commission-FTC), romantizm dolandırıcılıklarında kaybedilen paranın yaklaşık %20’sinin kripto para biriminden olduğunu tespit etmiştir.
Sahtekarlık ve Giveaway Dolandırıcılığı
Dolandırıcılar etki alanı yaratmak için ünlü kişiler, iş adamları veya kripto para fenomenleri gibi görünmeye de çalışırlar. Potansiyel hedeflerin dikkatini çekmek için birçok dolandırıcı, kendilerine gönderilen kripto parayı giveaway dolandırıcılığı olarak bilinen bir yöntemle bedava verme veya çoğaltma sözü verir. Genellikle mevcut bir sosyal medya hesabına benzeyen iyi hazırlanmış mesajlaşma, genel olarak bir doğruluk algısı yaratabilir ve bir aciliyet duygusu oluşturabilir. Bu efsanevi “hayatta bir kez” fırsatı, anında geri dönüş umuduyla insanları hızlı bir şekilde para transfer etmeye itebilir.
Pek çok kripto sahibi, kripto para borsası desteği ve güvenliğinden olduğunu iddia eden taklitçiler tarafından iletişime geçilmekte.
Kimlik Avı Dolandırıcılığı
Kripto para endüstrisi kapsamında, kimlik avı dolandırıcılıklarının hedefinde çevrimiçi cüzdanlarla ilgili bilgiler vardır. Dolandırıcıların hedefinde özellikle, kripto para birimine erişmek için gereken anahtarlar olan kripto cüzdanlarına özel anahtarlar vardır. Yöntemleri birçok standart dolandırıcılık gibidir; bağlantı sahiplerini özel olarak oluşturulmuş bir web sitesine yönlendirme linkleri içeren bir e-posta gönderirler ve onlardan özel anahtarları girmelerini isterler. Bilgisayar korsanları bu bilgilere sahip olduklarında kripto parayı hemen çalarlar.
Şaşırtan Gerçek:
Kimlik avı dolandırıcılıkları, tüketicilere yönelik en yaygın saldırılar arasındadır. FBI’a göre 2021’de 323.000’den fazla kişi kimlik avı dolandırıcılığının kurbanı oldu. Toplam olarak 44,2 milyon dolar çalındı.
Şantaj ve Gasp Dolandırıcılığı
Dolandırıcıların kullandığı bir diğer popüler sosyal mühendislik yöntemi de şantaj yapmak için e-posta göndermektir. Dolandırıcılar bu tür e-postalarda kullanıcı tarafından ziyaret edilen yetişkinlere yönelik web sitelerinin veya diğer yasadışı web sayfalarının bir kaydına sahip olduklarını iddia eder ve dolandırıcıya özel anahtarları paylaşılmadıkça veya kripto para birimi göndermedikçe bunları ifşa etmekle tehdit ederler. Bu davalar bir suç teşkil eden gasp girişimini temsil eder ve FBI gibi bir icra dairesine bildirilmelidir.
Yatırım veya İş Fırsatı Dolandırıcılıkları
“Eğer kulağa gerçek olamayacak kadar iyi geliyorsa, gerçek değildir” diyen atasözü hâlâ doğruluğunu koruyor. Genel olarak yatırım yapmaya cesaret eden herkes için akılda tutulması gereken bir atasözüdür. Bu durum özellikle kripto para birimleri için geçerlidir. Kâr peşinde koşan sayısız kripto maceracısı, sözde garantili getiriler veya başka kurulumlarla yatırımcıların daha da büyük garantili getiriler için büyük miktarda para yatırmasını gerektiren yanıltıcı web sitelerine yöneliyor.
Ne yazık ki bireyler, paralarını almaya çalıştıklarında ve alamayacaklarınıı anladıklarında bu sahte güvenceler genellikle finansal felaketlere yol açar.
Yeni Kripto Merkezli Fırsatlar: ICO’lar ve NFT’ler
İlk dijital para arzı (initial coin offerings-ICO) ve değiştirilemez tokenler (non-fungible tokens-NFT) gibi kripto merkezli yatırımlar, dolandırıcıların paranıza erişmesi için daha da fazla yöntem sağladı. Bilinmesi gereken önemli şeyse, kripto tabanlı yatırımların veya iş fırsatlarının kazançlı görünmesine rağmen, her zaman gerçeği yansıtmadığıdır.
Örneğin, bazı dolandırıcılar ICO’lar için sahte web siteleri oluşturur ve kullanıcılara güvenliği olmayan bir cüzdana kripto para yatırmalarını söylerler. Diğer durumlarda, ICO’nun kendisi bir dolandırıcılık tezgâhı olabilir. Bu durumda kurucular, geçersiz tokenler dağıtabilir veya yönlendirici reklamlarla ürünlerine yatırım yapmaları için yatırımcıları kendilerine çekebilirler.
Rug Pulls
Proje üyeleri bir projeyi finanse etmek için sermayeyi veya kriptoyu arttırdığında ve ardından aniden tüm likiditeyi çektiğinde ve ortadan kaybolduğunda bir ‘’rug pull’’ meydana gelir. Proje terk edilir ve yatırımcılar katkıda bulundukları her şeyi kaybederler.
Bulut Madenciliği Dolandırıcılığı
Platformlar, ön sermaye koymalarını sağlayıp devam eden bir madencilik gücünü ve ödül akışını güvence altına almak için perakende alıcılarına ve yatırımcılarına pazarlayacaktır. Bu platformlar aslında sahip olduklarını söyledikleri hash oranına sahip değiller ve ödemenizden sonra ödülleri teslim etmeyecekler. Bulut madenciliği mutlaka bir dolandırıcılık olmasa da yatırımdan önce platformda durum tespiti yapılmalıdır.
Kripto Para Dolandırıcılığı Nasıl Tespit Edilir?
Ne aradığınızı bildiğinizde kripto para dolandırıcılığını tespit etmek kolaydır. Meşru kripto para birimleri, blokzinciri ve ilgili tokenler hakkında ayrıntılı bilgi içeren hazır bir açıklamaya sahiptirler.
Teknik Dökümanı (White Paper’ı) Okuyun
Kripto para birimleri bir geliştirme sürecinden geçer. Bu süreçten önce, genel olarak, protokolleri açıklayan, blokzinciri, formülleri özetleyen ve tüm ağın nasıl çalışacağını anlatan “whitepaper” (teknik doküman) adı verilen, projeye ilgi duyan herkesin okuması için yayınlanan bir belge vardır. Sahte kripto para dolandırıcıları bunları yapmaz, kötü yazılmış bir “whitepaper” yayınlarlar. Bu insanlar sağlamasını yaptığınızda çelişkili sonuçlar elde ettiğiniz sayılar kullanırlar, size parayı nasıl kullanacaklarını anlatırlar ve genellikle bu whitepaper uygun bir “whitepaper” gibi görünmez.
Öneri: Kıyaslayabilmek, nasıl yazıldığını ve açıklandığını görmek için Ethereum ve Bitcoin gibi iyi bilinen kripto para birimlerinin teknik dökümanlarını okuyabilirsiniz.
Ekip Üyelerini Belirleyin
Teknik dökümanlar (whitepaper) her zaman kripto para biriminin arkasındaki üyeleri ve geliştiricileri belirtmelidir. Açık kaynak kodlu bir kripto projesinin geliştiricilerinin adlarının olmadığı durumlar vardır ancak bu durum açık kaynak için tipiktir. Github veya GitLab’da çoğu kodlama, yorum ve tartışma görüntülenebilir. Bazı projeler konuşma için Discord gibi forumları ve uygulamaları kullanırlar. Bunlardan hiçbirini bulamıyorsanız ve teknik inceleme hatalarla doluysa büyük olasılıkla bu bir dolandırıcılıktır.
“Ücretsiz” Öğeleri Arayın
Birçok kripto para dolandırıcılığı, ücretsiz coinler sunar veya cüzdanınıza coin “drop” sözü verirler. Hiçbir şeyin, özellikle de para ve kripto paraların ücretsiz olmadığını kendinize hatırlatın.
Pazarlamayı İnceleyin
Kripto para birimleri genellikle bir para kazanma uğraşı değildirler. Belirli bir amacı olan projelerdir ve blokzinciri işlevine yardımcı olmak için kullanılmak üzere tasarlanmış coinlere veya tokenlere sahiptirler. Sağlam kripto projeleri sosyal medyada yayınlanmayacak ve kaçırmamanız gereken bir sonraki en iyi kriptoymuş gibi kendilerini şişirmeyeceklerdir.
Blockchain gelişmeleri veya alınan yeni güvenlik önlemleri hakkında kripto para birimi güncellemeleri görebilirsiniz, ancak “14 milyon dolar toplandı” gibi güncellemelere veya kriptonun arkasındaki teknolojik ilerlemelerden çok parayla ilgili gibi görünen iletişimlere karşı dikkatli olmalısınız.
Şaşırtan Gerçek:
Çoğu sağlam kripto para geliştiricisi coini pazarlamaz. Kripto para biriminin amacını özetleyen belgeler yayınlarlar. Bir amacı yoksa, büyük olasılıkla (ancak her zaman değil) bir aldatmacadır. Resmi bir amacı olmayan Dogecoin’e benzer şekilde, sadece bir kripto para olmak için bir kripto para olabilir.
Hizmet sağlamak için blokzincir teknolojisini kullanan yasal işletmeler vardır. İşlem ücretlerini ödemek için blokzincirlerinde kullanılan tokenlere sahip olabilirler ancak reklam ve pazarlamada çok daha resmi görünmelidirler. Ünlü kişilerin onaylarına ve görünüşlerine harcayacak paraları olacak ve web sitelerinde kolayca bulunabilecek tüm bilgilere sahip olacaklar. Bu işletmeler herkesten kripto paralarını satın almasını istemeyecekler ve blokzincir tabanlı hizmetlerinin reklamını yapacaklardır.
Kripto Para Dolandırıcılığından Nasıl Kaçınılır?
Dolandırılmamak için yapabileceğiniz birkaç işlem bulunmakta. Belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, hiçbir bağlantıya tıklamamalı, telefon numarası çevirmemeli, herhangi bir şekilde iletişime geçmemeli veya para göndermemelisiniz. Bunlara ek olarak:
- Özel kripto para birimi anahtarlarınızı paylaşma ya da verme isteklerini göz ardı edin. Bu anahtarlar kripto ve cüzdan erişiminizi kontrol eder ve meşru bir kripto para işleminde kimsenin bunlara ihtiyacı yoktur.
- Çok para kazanacağınıza dair vaatleri görmezden gelin.
- Paranızı hızlıca arttırmayı vaat ederek sizinle iletişime geçen yatırımcıları görmezden gelin.
- Ünlüleri görmezden gelin. Bir ünlü, kripto para birimi satın almak için insanlarla iletişime geçmeyecektir.
- Çevrimiçi bir flört sitesi veya uygulaması kullanıyorsanız, para vermeden önce romantik ilişkinizle yüz yüze görüşün.
- Tanınmış veya yeni şirketlerden gelen, hesabınız için endişelendiklerini veya dondurulduğunu söyleyen kısa mesaj ve e-postaları görmezden gelin.
- Bir hükümetten, emniyet teşkilatından veya kamu hizmeti şirketinden hesaplarınızın veya varlıklarınızın dondurulduğunu belirten bir e-posta, metin veya sosyal medya mesajı alırsanız ve kripto para veya para göndermeniz gerekiyorsa, o kurumla iletişime geçin ve mesajı dikkate almayın.
- Nakitten kriptoya dönüştüren veya kripto madencisinin iş listelerini görmezden gelin.
- Kripto para göndermediğiniz sürece, sizinle ilgili sahip oldukları net verileri yayınlayacakları iddialarına inanmayın ve ihbar edin.
- “Ücretsiz” parayı veya kriptoyu kabul etmeyin.
Kripto Para Dolandırıcılığı Nasıl İhbar Edilir?
Bir kripto para dolandırıcılığının kurbanıysanız veya bir dolandırıcılıktan şüpheleniyorsanız size yardımcı olabilecek birkaç kuruluş bulunmaktadır. Yardım istemek için çevrimiçi şikayet formlarını kullanın:
- Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı
Adres : İncek Mah. Boztepe Sk. No:125 Gölbaşı — ANKARA
E-Posta: siber@egm.gov.tr
Telefon: 0 312 462 55 00
Fax: 0 312 286 92 06 - FTC dolandırıcılık raporu (https://reportfraud.ftc.gov/#/)
- Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu şikayetler ve ipuçları (CommoditiesFuturesTradingCommission) (https://www.cftc.gov/complaint)
- ABD menkul kıymetler ve borsalar komisyonu dolandırıcı raporlama (U.S. Securitiesand Exchange Commission ) (https://www.sec.gov/tcr)
- FBI internet suçları merkezi şikayet (FBI Internet CrimeComplaintCenter) (https://www.ic3.gov/Home/FileComplaint)
Kullandığınız kripto borsası ile de iletişime geçebilirsiniz. Kripto varlıklarınızı ve paranızı korumak için sahtekarlığı önleme veya başka önlemler almış olabilirler.
Yaygın Bitcoin Dolandırıcılıkları Nelerdir?
En yaygın dolandırıcılıklar rug pull, romantizm, kimlik avı ve yatırım planlarıdır.
Biri Size Bitcoin Gönderirse Dolandırılır mısınız?
Bilmediğiniz işlemleri kabul etmemelisiniz. Birinin kriptonuzu çalabilmesinin tek yolunun, iyi planlanmış bir dolandırıcılıkla onlara anahtarları (key’leri) vermeniz veya cüzdanınızı hackleyip anahtarlarınızı çalmaları olduğunu aklınızda tutun.
Bitcoin ile Dolandırılmaktan Nasıl Kaçınabilirim?
Dolandırılmaktan kaçınmanın en iyi yolu, dolandırıcıların tekniklerinden haberdar olmak ve tetikte kalmaktır. Dolandırıcılık bulgularını bilin ve anahtarlarınızı cüzdanınızın dışında soğuk cüzdanlarda saklayın.
Sonuç
Kripto para birimlerine hücum birçok insanda Vahşi Batı duygularını uyandırdı. Kripto ekosistemi ölçek ve karmaşıklık kazandıkça şüphesiz dolandırıcıların odak noktası olmaya devam edecek.
Kripto dolandırıcılığı genellikle iki kategoriye ayrılır: sosyal olarak tasarlanmış girişimler, hesap veya güvenlik bilgilerini elde etmesi, dijital cüzdandan oluşan kripto paranın hedefe gönderilmesi.
Dolandırıcıların bilgilerinizi (ve en sonunda paranızı) çalmaya çalıştıkları yaygın yöntemleri anlayarak, kriptoyla ilgili bir dolandırıcılığı erkenden tespit edebilmeli ve başınıza gelmesini engelleyebilmelisiniz.
